โบราณสถานเมืองศรีมโหสถ ปราจีนบุรี

เปิดดู 2,371 ครั้ง ความน่าสนใจ ประเภท โบราณสถาน

เมืองศรีมโหสถ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดปราจีนบุรี เดิมนั้นชื่อว่าอำเภอโคกปีบ เป็นเมืองเก่าแก่มีอายุมากกว่า 1,200 ปีหรือพุทธศตวรรษที่ 6 เป็นต้นมา ในอดีตเคยเป็นเมืองท่าชายทะเลที่สำคัญ เป็นศูนย์กลางความเจริญทั้งด้านศิลปะ วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และศาสนาพุทธ เมืองศรีมโหสถอดีตเคยเป็นเมืองโบราณขนาดใหญ ที่มีความสำคัญมากเมืองหนึ่ง มีการพัฒนาทางศิลปวัฒนธรรมมาโดยลำดับ ตั้งแต่ก่อนพุทธศตวรรษที่ 11 เนื่องจากเป็นเมืองท่าชายทะเล จึงมีการติดต่อค้าขายแลกเปลี่ยนสินค้าทั้งกับจีนและอินเดีย ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมฟูนัน โดยมีหลักฐานการขุดพบลูกปัดแบบฟูนันและแบบโรมัน ซึ่งมีอายุราว พ.ศ. 600 – 800 นอกจากนี้ยังพบภาพสลักรูปสัตว์ต่าง ๆ แบบอมราวดี พุทธศตวรรษที่ 7 – 9 ที่บริเวณสระแก้ว สระขวัญอีกด้วย

เมืองมโหสถ เป็นชื่อบ้านเมือง โบราณตั้งแต่ราวหลัง พ.ศ.1000 ได้ชื่อจากนิทานชาดกเรื่องพระมโหสถปัจจุบันบ้านเมืองโบราณอยู่ในเขตอำเภอศรี มโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี มีร่องรอยวัฒนธรรมกว้างขวางถึงอำเภอพนมสารคาม บริเวณที่ลุ่มตอนชายทะเลโคลนตมของอำเภอศรีมหาโพธิ (อยู่ทางเหนือ) อำเภอศรีมโหสถ (อยู่ตรงกลาง) ต่อเนื่องถึงอำเภอพนมสารคาม(ฉะเชิงเทรา อยู่ทางตอนใต้) เติบโตขึ้นจากการค้าข้ามภูมิภาคเป็นบ้านเมืองใหญ่ หรือรัฐขนาดเล็ก สมมุติชื่อเรียกตามนิทานท้องถิ่นของลาวพวนว่า เมืองมโหสถ มีเมืองมโหสถเป็นศูนย์กลางเกี่ยวข้องไปถึงชุมชนบ้านเมืองและรัฐขนาดเล็กทางที่ ลุ่มๆดอนๆ ภายในจนถึงทะเลสาบในกัมพูชารวมถึงบริเวณลุ่มน้ำชี-มูล ในอีสาน และรัฐอู่ทอง (สุพรรณบุรี) ฟากตะวันตกลุ่มน้ำเจ้าพระยา

รัฐมโหสถมีขอบเขตทางเหนือถึงลำน้ำปราจีนบุรี ที่อำเภอศรีมหาโพธิ และอำเภอประจันตคาม (ปราจีนบุรี) ทางใต้ถึงลำน้ำท่าลาดที่อำเภอพนมสารคามและอำเภอสนามชัยเขต (ฉะเชิงเทรา) มีร่องรอยแนวทำนบเบี่ยงเบนน้ำป่าเป็นคันดินยาวคล้ายถนนพุ่งตรงหากัน แต่ไม่เชื่อมติดกัน คงเว้นไว้ให้น้ำป่าไหลลงอ่าวไทยทางตะวันตกที่เริ่มเป็นโคลนตม

โบราณสถานเมืองศรีมโหสถเป็นศูนย์กลางรัฐมโหสถมีคูน้ำคันดิน มีผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามุมมนขนาดกว้าง 700 เมตร ยาว 1,500 เมตร ปัจจุบันเรียกเมืองมโหสถ อยู่บ้านโคกวัด อำเภอศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี มีร่องรอยศาสนสถานขนาดใหญ่น้อยกระจายทั้งนอกเมืองและในเมือง รวมแล้วมีจำนวนมาก มีสระน้ำหลายแห่ง ที่สำคัญคือ สระแก้ว, สระมรกต, สระบัวล้า สันนิษฐานว่าเป็นเมืองในสมัยทวารวดี หลักฐานส่วนใหญ่ที่พบมักจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับศาสนาพราหมณ์และฮินดู อาทิเช่นเทวาลัย เทวรูป และ ศิวลึงค์ เป็นต้น

โบราณสถานที่สำคัญในเมืองศรีมโหสถประกอบไปด้วย กลุ่มโบราณสถานกลางเมืองอายุราวพุทธศตวรรษที่ 18 เป็นหมู่เทวาลัยฐานก่อด้วยศิลาแลง ด้านบนก่อด้วยอิฐภูเขาทองเป็นพระเจดีย์รูปกลม ลักษณะเหมือนโถคว่ำสมัยทวารวดี เทวาลัยรูปสีเหลี่ยมพื้นผ้าก่อด้วยศิลาแลงราวพุทธศตวรรษที่ 12-13 และสระแก้วซึ่งเป็นสระน้ำโบราณ ซึ่งขอบสระแกะสลักเป็นลวดลายรูปสัตว์ต่าง ๆ จำนวนถึง 45 ภาพ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 6-11

ข้อมูลจาก: siamfreestyle.com